Skaza białkowa u dorosłych nie występuje tak często, jak u dzieci, bo alergia ta pojawia się w wieku niemowlęcym i zazwyczaj samoistnie zanika lub łagodnieje około drugiego, trzeciego roku życia. Czasami jednak objawy uczulenia zostają na całe życie, wtedy konieczna jest dieta eliminacyjna. Skaza białkowa u dorosłych, tak samo jak u dzieci, to nic innego, jak rodzaj alergii pokarmowej na białka. Najczęściej przyjmuje się, że głównym alergenem jest mleko krowie, tymczasem okazuje się, że skazę białkową u dorosłych mogą wywołać nie tylko białka zwierzęce, ale także białka roślinne. Skaza białkowa najczęściej pojawia się w okresie niemowlęcym, ale często około roku życia u dzieci dochodzi do przywrócenia prawidłowej tolerancji białek i dlatego skaza białkowa u dorosłych nie jest tak częstym schorzeniem, jak u młodszych pacjentów.
Czym jest skaza białkowa i kiedy się pojawia
Skaza białkowa jest to potoczne określenie dotyczące alergii na białko mleka krowiego. Chociaż może występować w każdym wieku, najczęściej objawy pojawiają się już we wczesnym dzieciństwie. U części uczulonych osób może dochodzić do samoistnej remisji i przywrócenia prawidłowej tolerancji białek. Z tego względu skaza białkowa u dorosłych nie jest już tak powszechna. Częstym problemem jest tzw. uczulenie na mleko u pacjentów pediatrycznych. Skaza białkowa u dzieci diagnozowana jest nawet u 1 na 100 osób poniżej 18. roku życia. Istnieją badania naukowe pokazujące, że w grupie dzieci karmionych sztucznie choroba może pojawiać się nawet trzy razy częściej. Skaza białkowa u niemowląt karmionych naturalnie mlekiem matki nie występuje, ale oczywiście możliwe jest rozwinięcie się choroby w momencie przejścia na żywienie mieszankami sztucznymi lub podczas włączania do diety produktów zawierających białka mleka krowiego. Do grupy pacjentów obciążonych zwiększonym ryzykiem rozwoju skazy białkowej zalicza się osoby o rodzinnym obciążeniu oraz z innymi chorobami mieszczącymi się w spektrum atopii, jak nadwrażliwość na wziewne czynniki środowiskowe (np. alergia na pyłki roślin), na inne składniki pokarmowe lub z rozpoznaną astmą oskrzelową.
Skaza białkowa – objawy u dzieci i dorosłych
Objawy alergii na mleko często są mało specyficzne i nieraz postawienie właściwej diagnozy wymaga wykluczenia szeregu innych chorób lub wykonania testów prowokacyjnych. W celu dokonania pogłębionego panelu badań diagnostycznych niejednokrotnie konieczna jest wizyta u specjalisty w dziedzinie alergologii.
Wśród objawów które mogą świadczyć o skazie białkowej – zarówno u dzieci, jak i dorosłych – wymienia się: ból brzucha, nieżyt nosa, kaszel, świąd skóry, zmiany skórne w postaci zaczerwienienia lub wysypki.
Skaza białkowa u niemowląt i dzieci częściej objawia się:
1. ulewaniem podczas karmienia,
2. nudnościami i wymiotami,
3. biegunką, czasem z domieszką śluzu i krwi,
4. zahamowaniem przyrostu masy ciała i wzrostu,
5. podwyższoną temperaturą ciała bez innej uchwytnej przyczyny.
Stwierdzenie występowania objawów skazy białkowej stanowi sygnał, aby udać się z dzieckiem do lekarza. Zwłaszcza dwa ostatnie objawy ogólne, świadczące o wpływie choroby na rozwój dziecka, wymagają pilnej konsultacji specjalisty.
Skaza białkowa – przyczyny
Jak w przebiegu innych alergii, również przy skazie białkowej organizm rozpoznaje konkretne substancje jako zagrażające jego bezpieczeństwu. W tym przypadku to białka konkretnego pochodzenia są traktowane na równi z wirusami czy bakteriami. Jako mechanizm obronny, układ immunologiczny rozwija stan zapalny. Niektóre dzieci mają większe predyspozycje do skazy białkowej, co podyktowane jest genetyką. Potomstwo alergików (i chodzi tu o dowolne alergie, nie tylko pokarmowe) jest obarczone dużo większym ryzykiem rozwinięcia skazy białkowej. Warto jednak mieć na uwadze fakt, że pomimo braku przypadków uczuleń w rodzinie, taka alergia może rozwinąć się u dziecka. Zwykle budzi to tym większy niepokój rodziców, którzy nie są przyzwyczajeni do rozpoznawania symptomów alergicznych.
Skaza białkowa – najważniejsza dieta
Leczenie skazy białkowej jest trudne i polega zarówno na eliminacji przyczyn, jak i objawów choroby. Eliminacja przyczyn wymaga od rodziców i dziecka przestrzegania restrykcyjnego jadłospisu, w którym nie będzie produktów mogących wywoływać alergię. Aby je rozpoznać, najlepiej prowadzić dzienniczek, w którym notowane będzie wszystko, co dziecko zjadło, a także jakie skutki produkty te powodują. Istotne jest, by eliminując produkty, skonsultować się z lekarzem, gdyż rezygnacja z nich może spowodować niedostarczenie dziecku wszystkich niezbędnych składników do prawidłowego rozwoju. Warto też czytać dokładnie etykiety, ponieważ czynniki uczulające mogą występować w produktach, które teoretycznie nie powinny uczulać.
Reakcja alergiczna może pojawić się nawet kilka dni po zjedzeniu nowego pożywienia. Kolejne pokarmy powinny być wprowadzane do diety dziecka stopniowo tak, aby rodzice mieli czas przekonać się, jak na nie reaguje. Modyfikacji wymaga też dieta mamy karmiącej piersią, jeśli u dziecka stwierdzono skazę białkową. Zazwyczaj musi ona zrezygnować nie tylko z mleka krowiego, ale także innych przetworów mlecznych ( jogurtu, serów, masła i śmietany) i innych produktów uczulających. W jej diecie mogą natomiast znaleźć się: mięso drobiowe, ryż, kasza, ziemniaki, żółtko jaja kurzego, marchewka, a w małych ilościach nawet brukselka i kapusta. Jeśli matka będzie przestrzegać diety, nie powinna się odstawiać dziecka od piersi przynajmniej do 6 miesiąca. Dietę należy rozszerzać stopniowo, wprowadzając jeden produkt na tydzień i zwracając uwagę na alergeny. Alergia pokarmowa zwykle zanika samoistnie około drugiego roku życia dziecka, a ono samo może jeść wszystkie pokarmy. Czasami jednak pozostaje dłużej, a na niektóre składniki chory może być uczulony nawet przez całe życie.
