Objawy padaczki u dzieci i dorosłych to utrata przytomności i drgawki – tak uważa większość z nas. Tymczasem są to objawy charakterystyczne tylko dla jednego rodzaju padaczki. Nie wszystkie napady padaczkowe objawiają się drgawkami i odwrotnie – nie każdy napad drgawkowy to epilepsja. Objawy padaczki u dzieci i dorosłych zwykle są utożsamiane z utratą przytomności i drgawkami całego ciała, czyli z objawami najczęściej występującego rodzaju napadu padaczkowego, tzw. uogólnionego. Tymczasem nie wszystkie rodzaje padaczki objawiają się drgawkami i odwrotnie – nie każdy napad drgawkowy to epilepsja.
Padaczka – co to jest?
Padaczka to choroba mózgu, która powoduje zaburzone funkcjonowanie pewnych komórek nerwowych znajdujących się w mózgu. Jest zespołem symptomów psychicznych, wegetatywnych i somatycznych, które pojawiają się na skutek zmian morfologicznych i metabolicznych w mózgu. Napady padaczkowe są niejednorodną grupą i mają różne objawy, dlatego nie każde zaburzenie świadomości czy napady drgawkowe będziemy zaliczać do padaczki. Padaczka wynika ze zmienionej reaktywności lub stanu fizjologicznego części lub całości mózgu. Należy pamiętać, że każde nagłe, a nawet krótkotrwałe zaburzenie układu nerwowego występujące bez wyraźnej przyczyny może być padaczką.
Objawy padaczki u dorosłych
Najczęściej występującym rodzajem napadów padaczkowych są napady uogólnione, czyli tzw. napady duże, które przebiegają w dwóch fazach. Pierwsza, tzw. toniczna, która trwa około 20-30 sekund, zwykle zaczyna się od nagłej utraty przytomności, której może towarzyszyć upadek, a także krzyk. Następnie, na skutek skurczu mięśni, pojawia się odgięcie ciała ku tyłowi i tzw. szczękościsk, a gałki oczne zwracają się ku górze. Chory przestaje oddychać, a na skutek niedotlenienia skóra zaczyna przybierać blado-siną barwę. Dla drugiej fazy napadu padaczkowego – klonicznej – charakterystyczne są drgawki, które trwają do 3 minut. Następnie chory zaczyna oddychać, a na jego ustach pojawia się pienista wydzielina. Podczas tej fazy napadu może nastąpić mimowolne oddanie moczu lub stolca. Następnie chory zapada w głęboki, kilkugodzinny sen, choć czasem zamiast niego pojawia się stan pobudzenia i agresji. Po przebudzeniu chory nie pamięta, co się wydarzyło.
Rzadziej występują padaczki częściowe, które są wynikiem wyładowań tylko w pewnej grupie komórek mózgu. Oznacza to, że napad drgawkowy dotyczy tylko pewnych grup mięśniowych i tylko one są objęte przez skurcze, np. tylko jedna kończyna lub kącik ust. Wówczas chory nie zawsze traci świadomość. Podczas innego typu napadów częściowych chory zamiast drgawek może odczuwać drętwienie, mrowienie lub inne, nietypowe dla padaczki dolegliwości, takie jak:
1. błyski przed oczami
2. mlaskanie
3. cmokanie
4. niemożność artykułowania dźwięków
Objawy padaczki u dzieci
Niektóre rodzaje padaczek występują tylko i wyłącznie w okresie dzieciństwa i nie pojawiają się u dorosłych. Zalicza się do nich m.in. zespól Lennox-Gastaut, który objawia się nagłą utratą napięcia mięśni i upadkiem i/lub skurczem grup mięśniowych. Ten ciężki rodzaj padaczki lekoopornej pojawia się u dzieci między 3. a 5. rokiem życia. Innym rodzajem padaczki wieku dziecięcego jest zespół Rolanda (padaczka Rolandyczna) – łagodne i krótkotrwałe napady częściowe, które występują zwykle u dzieci między 7. a 10. rokiem życia. Objawami tego rodzaju padaczki są jednostronne skurcze mięśni twarzy, warg, języka, ust i krtani. Dziecko może mieć nawet wykrzywioną połowę twarzy, a z ust może wyciekać mu ślina.
Trzeba również koniecznie wiedzieć, że objawy padaczki są podobne do szeregu innych schorzeń, takich jak napady bezdechu, refluks żołądkowo-przełykowy, kręcz szyjny, napady lęku i koszmary senne, mioklonie związane ze snem, majaczenie gorączkowe, tiki, migrena, napady psychogenne, omdlenia, napady bezdechu nocnego. W takich sytuacjach istnieje obawa, że może dojść do rozpoznania padaczki, która w rzeczywistości nie ma miejsca, co zwykle zdarza się u dzieci.
Padaczka – stan padaczkowy
Stan padaczkowy definiuje się jako sytuację, w której napady trwają co najmniej 30 minut, bez powrotu świadomości pomiędzy nimi. Do stanu padaczkowego może usposabiać nagłe odstawienie leku, zmiana jednego leku przeciwpadaczkowego na inny, infekcja, nadużycie alkoholu lub też innej substancji. Padaczka alkoholowa pojawia się po ok. 2-3 dniach od wypicia dużej ilości alkoholu. Choć napady padaczki alkoholowej wyglądają jak te wywołane przez normalną epilepsję, to jednak przyczyną padaczki alkoholowej nie są zaburzenia w biochemii mózgu, a odstawienie alkoholu.
Padaczka – leczenie
Leczenie stanu padaczkowego powinno być rozpoczęte natychmiast, najlepiej w warunkach oddziału intensywnej opieki medycznej. Kluczowym lekiem na padaczkę jeszcze przed leczeniem szpitalnym może być diazepam w postaci innej niż doustna (ryzyko zadławienia). Najlepszym rozwiązaniem jest tzw. tubka doodbytnicza, która umożliwia szybkie i bezpieczne podanie, a następnie szybkie działanie.